Miguel de Cervantes - Don Quijote (2 Cilt)
İster kitapseverler olsun, isterse de kitap okumayı sevmeyenler, sık sık klasikler ismini duyarlar. Hiç klasikler okumayan birisi bile en azından böyle birkaç eserin ismini ezbere biliyordur.
Farklı yayınlar ve farklı kurumların kendilerine göre bir klasikler listesi var. Hangisi daha doğru ya da değil diye araştırırken, The Greatest Books (http://thegreatestbooks.org/) diye bir site ile karşılaştım. Siteyi yapan kişi, böyle farklı kitap listelerini birleştirerek, ortak bir liste yapmış. Örneğin Don Quijote birkaç ay önce tüm zamanların en iyi kitabı listesinin ilk sırasındayken, şimdi 8. sırada. Demek yeni listeleri sisteme eklerken, kitapların sıralaması da değişiyor.
Sitenin başka bir özelliği ise bu yaralandığı listelerin de hepsinin bulunması. Örneğin bunlardan bir kaçı: The New York Public Library’nin “50 Memorable Books from 50 Years of Books to Remember” listesi ya da The Guardian gazetesinin “Books of the Decade” listesi.
Klasik eserleri okumaya başlama isteği üzerine yola çıkarken, o dönem listenin başında olan ve genelde edebiyat derslerinde ismini çok sık duyduğum Don Kişot ile başlamaya karar verdim. Klasikler çok farklı yayınevi tarafından basıldığı için burada şöyle bir sorun ortaya çıkıyor. Hangi yayınevinin hangi Don Kişot kitabı okunacak. İncelerseniz her yayınevinin çıkardığı kitapların sayfa sayısının değişik olduğunu görürsünüz.
Örneğin çocuklar için basılan Don Kişot kitapları 50-100 sayfa arasında değişirken, diğer kitaplar ise 250 ile 900 sayfa arasında değişiyor. Peki, bu neye göre böyle? Tercüme eden yayınevine göre ve yaptıkları kısaltmalara göre sayfa sayısı kısalıyor ya da artıyor.
Araştırmalarım sonucu Don Kişot ya da orijinal adı ile Don Quijote eserinin en kapsamlı ve aslına uygun çevirerek basan yayınevinin Yapı Kredi Yayınları (YKY) olduğunu gördüm. 2 cilt ve toplam 910 sayfa.
Miguel de Cervantes - Don Quijote üzerine
Kitabın öyküsüne bakarsak ise herkesin bildiği serüvenlerle başlıyor. Şövalye romanları ile deliye dönen Don Quijote, kendisini bir şövalye ilan ederek yollara düşer. Tabii başına gelmedik olay kalmaz, çok defa düşer, yaralanır, dövülür. Tabii bunlar kitapta komik olaylar gibi gösterilse de içimde acıma duygusu oluştu. Kitabın birinci cildinde birkaç serüven denilmeyecek olay, yani Don Quijote’in dayak yemesinden sonra yazar farklı kişilerin hikâyelerini anlatıyor. Bunlar kitabın kahramanı ile karşılaşmış ya da ellerine geçirdikleri kâğıtlardan okudukları hikâyelerdir. Bunlar kısa ve zevkli sayılabilecek hikâyelerdir.
İkinci kitapta ise artık Don Quijote’nin kitabının çıkmasından sonra ünlenmesi ve gittiği yerlerde tanınarak ağırlanması anlatılıyor. Ancak bu sefer de onu ağırlayanlar saygı ve sevgiden çok, deliliğini bildikleri için onunla eğlenmek istemektedirler. Farklı olaylardan sonra Don Quijote evine döner.
Kitabı okuyacaklar için sonunun nasıl bittiğini söylememek daha iyi olur. Ancak dikkat çeken birkaç hususu ise vurgulamak gerekiyor. Kitapta yazar Müslümanlar ve Türklerle ilgili hoşlanılmayacak ifadeler kullanıyor. Bu da kitabın yazıldığı dönemde (1605) Osmanlı ile İspanya arasındaki ilişkilerden kaynaklanıyor.
Yazar, kitapta birkaç yerde Hz. Muhammed'in (s.a.s) ismini kullanıyor. Birinde de şöyle diyor: "...yalancı peygamber Muhammed..." (s. 148, Cilt 1). Bu aslında o dönem Hristiyan dünyasında yaygın olan görüşün bir yansıması. Edward W. Said de "Şarkiyatçılık" kitabında buna değiniyor ve Cervantes'te de gördüğümüz söz konusu "yalancı din, yalancı peygamber" söyleminin klasik dönem, Orta Çağ Oryantalist görüşünün bir tazahürü olduğunu belirtiyor.
Ayrıntılar için bakınız: Edward W. Said - Şarkiyatçılık
Uzun ve sıkıcı nutuklar
Kitaptaki Don Quijote ile Sancho Panza arasındaki konuşmalar çok uzun ve çoğu zaman insanı sıkıyor. Kitabı kısaltarak basanlar da bu konuşmaları kısaltmış olsalar gerek. Eğer tam çevirisi yapılan kitabı okuyacaksanız (910 sayfa YKY yayınları) bir az sıkılabilirsiniz. Her ne kadar da ben okusam da, özelikle ikinci ciltte Don Quijote’nin uzun nutuk çeken konuşmalarını ki, bunların çoğu farklı konularda çok “bilgili” konuşmalar yapmasıdır, çoğunu okumadan geçtim.
Son olarak her ne kadar okudukça deliye dönen bir kişinin gittiği yerlerde dayak yemesi ve alaya alınmasına üzülsem de kitabın sonunda Don Quijote de, okur da huzuru buluyor.
Kitabın adı: La Mancha'lı Yaratıcı Asilzade Don Quijote (2 Cilt)
Özgün Adı: El Ingenioso Hidalgo Don Quijote De La Mancha Ispanyolcadan
Çeviren: Roza Hakmen
Şiirleri Çeviren: Ahmet Güntan
Yayınevi: Yapı Kredi Yayınları Kâzım Taşkent Klasik Yapıtlar Dizisi
